صاحب کتاب «طبقات ناصری» روایت کرده است که: «چنگیزخان وقتی که در خراسان آمده بود مردی بود بلندبالا، قوی‌بنیه، شگرف جثه، موی روی کشیده و سپید شده. گربه چشم، در غایت جلادت و زیرکی و عقل و دانایی و هیبت، و قتال و ضابط و خصم شکن و دلیر و خونریز و خونخوار.» و منگ هوانگ نیز که در سال ۱۸ قمری از طرف امپراتوران چین به سفارت، پیش مغول آمده بود تقریبا همین شکل، او را وصف می‌کند.
چنگیز، مردی بوده است با عزم و اراده و بسیار عاقل و مدبر، و کاملا زمام نفس خود را در دست داشته است. او در مقابل مشکلات و موانع، پافشاری و ثبات غریب به خرج می‌داده و هیچوقت از پیشامدهای ناگوار، اضطراب و یأس به خاطر راه نمی‌داده و با خونسردی و آرامی، حوادث را تلقی می‌کرده است. موقعی که سلطان جلال الدین، لشکریان قوتوقو را شکست داد، خان از شنیدن خبر شکست به هیچ‌وجه حال طبیعی خود را از دست نداد. فقط گفت که قوتوقو عادت داشته همه وقت از معرکه فاتح بیرون آید و بعد از این، بیشتر احتیاط خواهد کرد.
در این که چنگیزخان، یکی از خونخوارترین و بی‌رحم‌ترین جهانگشایی است که تاریخ، نام آن را ضبط کرده، شکی نیست زیرا آن قدرکه به امر او خون ریخته شده و آبادی ویران شده است، شاید در هیچ عهد و در ایام لشکرکشی هیچ فاتحی، به آن اندازه صدمه و مصیبت روی نداده باشد. به خصوص که چنگیز، خیلی کینه‌جو و
سخت‌کش بوده و برای او قتل عام یک شهر عظیم و نابود کردن چندین کرور نفوس و کشتارزن و طفل و عاجز به یک اشارۀ لب هیچ اشکالی نداشته. ولی نباید تصورکرد که چنگیز از سیاست خالی بوده و فقط به عشق گشودن بلاد و قتل نفوس لشکرکشی می‌کرده. چنگیز، فاتحی بوده که برای اجرای مقصودی این کار را کرده است. سعی او در ابتدای امر، فتح چین و بازکردن راه تجارتی قدیم بین ایران و چین بوده و برانداختن اقوامی که مانع رفت و آمد کاروانها شده بودند. وقتی هم که با ممالک خوارزمشاهی هم مرز شد، نسب به سلطان محمد، شرایط ادب و احترام را رعایت نمود. ولی اقدام این پادشاه در برانداختن دولت فراختایی و غرور و تعصب و سوءرفتار او با فرستادگان چنگیز، موجب تحریک و غضب خان مغول شد و هجوم او را به ممالک اسلامی باعث گردید. گفته می‌شود که گروهی از لشگریان چنگیز پس از مرگ او را با کلیه جواهرات خزانه‌اش در نقطه نامعلومی در جنگلهای استپی مغولستان تدفین نمودند. سپس تمام حاضرین در مراسم خاکسپاری را قتل عام کردند که از محل گنجینه و آرامگاه او کسی اطلاع پیدا نکند. بعد از روییدن گیاهان و استتار آن پیدا کردن گور چنگیز تاکنون میسر نشد و کوشش دولت مغولستان نیز برای دست یابی به آن هنوز بجایی نرسیده است.
